โรคติดต่อในเด็ก และ โรคติดเชื้อที่เด็ก ๆ ต้องระวัง

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมาจนถึงตอนนี้ ก็ยังได้ยินข่าวว่าไข้เลือดออกได้คร่าชีวิตเด็กและผู้ใหญ่จำนวนไม่น้อย ไข้เลือดออกเป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสเดงกี (dengue virus) ซึ่งมียุงลายเป็นพาหะนำโรค  มักพบในประเทศเขตร้อนและระบาดในช่วงฤดูฝนของทุกปี อาการแสดงของโรคมีตั้งแต่ ไม่มีอาการผิดปกติไปจนถึงมีไข้สูง ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ คลื่นไส้ อาเจียน และรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที นอกจากนี้ไข้เลือดออกยังเป็นโรคที่คาดเดาได้ยากว่าจะอาการรุนแรงหรือไม่

สาเหตุการติดเชื้อไวรัสไข้เลือดออก

โรคไข้เลือดออก มีสาเหตุจากการติดเชื้อไวรัสเดงกี 1 ใน 4 สายพันธุ์ ได้แก่ DENV-1, DENV-2, DENV-3 DENV-4 ผ่านการกัดของยุงลายบ้าน หรือยุงไข้เหลืองเพศเมีย (aedes aegypti) เมื่อยุงลายกัดและดูดเลือดผู้ที่มีเชื้อไวรัสเดงกีช่วงที่ไวรัสแพร่กระจายในกระแสเลือด และยุงตัวนั้นไปกัดผู้อื่น เชื้อไวรัสเดงกีจะแพร่กระจายเข้าสู่กระแสเลือดของผู้ที่ถูกกัดจนทำให้เกิดการติดเชื้อไวรัส  

อาการของโรคไข้เลือดออกในเด็ก

เนื่องจากเชื้อไวรัสเดงกีทั้ง 4 สายพันธุ์ มีการแพร่ระบาดสลับหมุนเวียนกัน ทำให้ในแต่ละปีมีสายพันธุ์ที่แพร่ระบาดแตกต่างกันออกไป ส่งผลให้เกิดการติดเชื้อไวรัสเดงกีได้มากกว่า 1 ครั้ง กรณีติดเชื้อครั้งที่ 2 เกิดจากสายพันธุ์ที่แตกต่างจากครั้งแรก อาจมีอาการรุนแรงเพิ่มมากขึ้น  โดยอาการของโรคไข้เลือดออกแบ่งออกได้เป็น 3 ระยะ ดังนี้

1. ระยะไข้สูง (febrile phase) เป็นระยะไข้สูงลอยแบบเฉียบพลัน มีไข้ 39-40 องศาเซลเซียส นานติดต่อกัน 2-7 วัน ระยะนี้มักไม่ตอบสนองต่อยาลดไข้ และมักมีอาการอื่นร่วมด้วย ได้แก่

   • ปวดศีรษะ 

   • ปวดเบ้าตา  
   • คลื่นไส้ อาเจียน
   • ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
   • เบื่ออาหาร
   • ปวดข้อ ปวดกระดูก
   • มีจ้ำเลือดบริเวณผิวหนัง 

2. ระยะวิกฤติ (critical phase) หลังระยะไข้สูงประมาณ 3-7 วัน ผู้ป่วยอาจเกิดภาวะช็อก หมดสติ หัวใจหยุดเต้น และเสียชีวิต โดยมีอาการ ดังนี้

   • ปวดท้องอย่างรุนแรง (บริเวณชายโครงขวา)  

   • คลื่นไส้ อาเจียนอย่างต่อเนื่อง 
   • ไม่สามารถรับประทานอาหาร
   • เลือดออกตามไรฟัน เลือดกำเดาไหล
   • ปัสสาวะหรืออุจจาระปนเลือด หรืออาเจียนเป็นเลือด
   • มีจุดเลือดออกเล็ก ๆ ตามผิวหนัง
   • หายใจลำบาก  
   • เหนื่อยล้า  ซึมลง 
   • ความดันโลหิตไม่สม่ำเสมอ 
   • ระบบไหลเวียนโลหิตล้มเหลว หรือช็อก อาจเสียชีวิตได้

3. ระยะฟื้นตัว (recovery phase) หากผ่านระยะไข้สูงโดยไม่ได้เข้าสู่ระยะวิกฤต หรือพ้นจากระยะวิกฤต 1 - 2 วัน จะเป็นช่วงระยะฟื้นตัว  โดยอาการต่างๆ จะเริ่มดีขึ้น  ร่างกายกลับมาทำงานตามปกติ  เป็นระยะที่ปลอดภัย  มีสัญญาณ ดังนี้

   • ไข้ลดลง  
   • ชีพจรเต้นปกติ
   • สามารถปัสสาวะเองได้
   • มีความอยากอาหารมากขึ้น
   • มีผื่นเป็นวงสีขาวสากๆ ขึ้นตามร่างกาย

การรักษาโรคไข้เลือดออก

เมื่อแพทย์ยืนยันผลการตรวจพบโรคไข้เลือดออก  จะเริ่มทำการรักษาด้วยการช่วยให้ร่างกายของผู้ที่ติดเชื้อกลับเข้าสู่สภาวะปกติเร็วที่สุด และป้องกันภาวะช็อก  ดังนี้

• ให้สารน้ำทางหลอดเลือด หรือให้น้ำเกลือผ่านทางเส้นเลือดดำ  
• รับประทานยาแก้ปวด ลดไข้  
• ดื่มผงเกลือแร่  เพื่อชดเชยการสูญเสียน้ำ 
• ให้เลือด กรณีมีเลือดออกมาก 
• การรักษา จำเป็นต้องมีการเจาะเลือดเป็นระยะเพื่อตรวจค่าเลือด เพื่อเฝ้าระวังภาวะเกล็ดเลือดต่ำ เม็ดเลือดขาวลดต่ำ เม็ดเลือดแดงเข้มข้น หรือความดันโลหิตต่ำ

การป้องกันโรคไข้เลือดออก

• ป้องกันไม่ให้ยุงกัด เช่น ทายากันยุง สวมเสื้อแขนยาว 
• กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย โดยเฉพาะบริเวณน้ำนิ่งและน้ำขัง  
• ปัจจุบันมีการรณรงค์ให้ฉีดวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออก ชนิดล่าสุด อย่างแพร่หลาย ซึ่งมีประสิทธิภาพในการป้องกันไข้เลือดออกจากทุกสายพันธุ์ ได้ศูงถึง  80.2% และป้องกันอาการรุนแรงได้  90.4%  โดยฉีด 2 เข็ม ห่างกัน 3 เดือน  สามารถฉีดได้ทั้งผู้ที่เคยและไม่เคยเป็นไข้เลือดออกมาก่อน 

ไข้หวัดใหญ่ เป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสในระบบทางเดินหายใจ  มีทั้งอาการที่ไม่หนักมาก หรืออาการหนักจนไวรัสลงปอดได้  ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับภูมิต้านทานของร่างกายและการได้รับวัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่  โดยโรคไข้หวัดใหญ่แบ่งออกได้หลายสายพันธุ์ ในประเทศไทยที่ระบาดมากที่สุด 3 อันดับ ดังนี้

1. ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ A 

   • ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ A H1N1 ระบาดมากในช่วงปลายฝนต้นหนาว  ติดต่อผ่านการไอจาม ลมหายใจ น้ำลาย น้ำมูก เสมหะ หรือของเหลวใดก็ตามออกมาจากตัวผู้ป่วย โดยจะแสดงอาการภายใน 1 - 3 วัน  อาการที่พบทั่วไป เช่น ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยตามตัว ไข้สูงมากกว่า 38 องศาเซลเซียส ไอ อาเจียน และอาจมีท้องเสียร่วมด้วย ผู้มีความเสี่ยง เช่น ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยโรคประจำตัว และเด็ก อาจมีอาการรุนแรงจนทำให้ปอดติดเชื้อได้ วิธีป้องกันเบื้องต้นคือ หลีกเลี่ยงสถานที่แออัด ล้างมือและใช้เจลฆ่าเชื้อบ่อยๆ ไม่เอามือเข้าปาก จมูก หรือขยี้ตา รวมถึงการฉีดวัคซีน
   • ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ A (H3N2) เป็นเชื้อไวรัสที่รุนแรงมาก สามารถเข้าสู่ร่างกายได้ง่าย โดยเฉพาะเด็กและผู้สูงอายุที่ภูมิต้านทานไม่แข็งแรง  อาจป่วยหนักถึงขั้นเสียชีวิตได้  อาการจะแสดงออกหลังติดเชื้อ 1 - 3 วัน คือ อ่อนเพลีย ไม่มีแรง เจ็บคอ ไอ ปวดศีรษะ ปวดตัว มีน้ำมูกและไข้ขึ้นสูง   

2. ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ B 

   • ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ B (Victoria) อาการรุนแรงน้อยกว่าไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ A  ไวรัสจะเติบโตได้ดีในสภาพอากาศชื้นในฤดูฝนและอากาศเย็นในฤดูหนาว  ผู้ป่วยจะมีอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ปวดหัว ตัวร้อน มีไข้ มีเสมหะ เจ็บคอ และไอแห้ง 
   • ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ B (Yamagata) เชื้อไวรัสเติบโตได้ดีในสภาพอากาศเย็น อาการไม่รุนแรง เช่น ปวดศีรษะ ปวดตัว มีน้ำมูก ไอ เจ็บคอ มีไข้
   • ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ C เป็นเชื้อไวรัสที่แสดงอาการน้อยที่สุด หรืออาจไม่แสดงอาการเลย รวมถึงไม่สามารถแพร่จากคนสู่คน ดังนั้นผู้ป่วยไม่จำเป็นต้องฉีดวัคซีนป้องกัน   

สาเหตุการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่  

เชื้อไวรัสสายพันธุ์ A B และ C จะเติบโตและแพร่กระจายได้เร็วในสภาพอากาศเย็นและชื้น โดยแฝงมากับสารคัดหลั่ง   เช่น เสมหะ น้ำมูก ละอองน้ำลาย และผิวหนัง  

อาการของโรคไข้หวัดใหญ่ 

หลังจากที่ผู้ป่วยได้รับเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ ร่างกายจะยังไม่แสดงอาการทันที ต้องใช้ระยะเวลาในการฝักตัว 1 - 4 วัน จากนั้นจะแสดงอาการ ดังนี้

• ไข้ขึ้นสูงมากกว่า 38 องศาเซลเซียส
• ไม่อยากรับประทานอาหาร
• อ่อนเพลีย
• ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
• คลื่นไส้
• ปวดศีรษะ
• เจ็บคอ
• ไอแห้ง
• มีน้ำมูก
• อาเจียน 

เมื่อไหร่ที่ควรพบแพทย์

ผู้ป่วยไข้หวัดใหญ่จะแสดงอาการรุนแรงแตกต่างกัน กรณีอาการหนักหรือมีอาการแทรกซ้อนที่เกิดจากโรคประจำตัว ควรรีบพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยและทำการรักษา โดยเฉพาะหากมีอาการ ดังนี้

• ไข้ขึ้นสูงมากกว่า 38 องศาเซลเซียส นานเกิน 24 - 48 ชั่วโมง
• ไข้ไม่ลด หลังรับประทานยาลดไข้  
• หายใจลำบาก เจ็บ และแน่นหน้าอก
• ปลายนิ้วมือและปลายนิ้วเท้าเขียว
• หน้ามืด
• อาเจียน และไม่สามารถรับประทานอาหารได้
• มีอาการป่วยมากกว่า 7 วัน

การรักษาโรคไข้หวัดใหญ่

การรักษาโรคไข้หวัดใหญ่เบื้องต้น สำหรับผู้ที่มีอาการเพียงเล็กน้อย หรือไม่มีอาการแทรกซ้อน ดังนี้  

• รับประทานยาลดน้ำมูก เพื่อลดอาการคัดจมูก
• รับประทานยาแก้ไอและลดเสมหะ
• รับประทานยาต้านไวรัสเพื่อยับยั้งการแพร่กระจายของเชื้อภายในร่างกาย
• รับประทานยาปฏิชีวนะ กรณีมีอาการแทรกซ้อนที่เกี่ยวกับปอด

การป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ 

• หลีกเลี่ยงสถานที่แออัด
• สวมหน้ากากอนามัยเมื่ออยู่ในบริเวณคนพลุกพล่าน
• ล้างมือบ่อยๆ
• ไม่นำมือเข้าปาก จมูก หรือขยี้ตา
• ฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่   
   

โรค RSV เป็นไวรัสชนิดมีเปลือกหุ้ม ชื่อเต็มว่า Respiratory Syncytial Virus มี 2 สายพันธุ์ คือ RSV-A และ RSV-B เป็นไวรัสก่อการติดเชื้อทางเดินหายใจของเด็กทั่วโลก โดยเฉพาะเด็กอายุต่ำกว่า 3 ปี และมีการระบาดช่วงฤดูฝนระหว่างเดือนกรกฎาคม- กันยายน แต่สามารถพบโรคนี้ในเด็กได้ตลอดทั้งปี

อาการเมื่อติดเชื้อไวรัส RSV 

โรคติดเชื้อไวรัส RSV ใช้เวลาในการฟื้นไข้ประมาณ 1 – 2 สัปดาห์ ไวรัสชนิดนี้ทำให้เกิดอาการได้ตั้งแต่ไข้หวัดธรรมดา รวมถึงอาการรุนแรงเป็นปอดบวมซึ่งเป็นอันตรายต่อชีวิต ทั้งนี้ยังมีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำได้อีกหากร่างกายอ่อนแอ ส่วนใหญ่เด็กที่ติดเชื้อไวรัส RSV มักเริ่มต้นด้วยไข้หวัดธรรมดา ไข้ต่ำ มีน้ำมูก และไอ หลังจากนั้นอาการจะรุนแรงขึ้น ดังนี้

•  ไข้สูงขึ้น 
• ไอมาก
• หายใจลำบาก หายใจหอบเร็ว และมีเสียงหวีด
• มีอาการซึม 
• ไม่รับประทานอาหาร
• ไม่ดื่มน้ำ ไม่ดื่มนม 

เมื่อไหร่ที่ควรมาพบแพทย์

• เด็กเล็กต่ำกว่า 2 ปี หากมีอาการข้างต้น ควรพามาพบแพทย์ทันที
• ไข้สูงกว่า 39 องศาเซลเซียส 
• ซึมลง
• มีภาวะขาดน้ำ
• ไอมาก
• หายใจหอบเหนื่อย 

การรักษาโรค RSV ปัจจุบันยังไม่มียารักษาโรคติดเชื้อไวรัส RSV  ต้องรักษาตามอาการ ดังนี้

• ใช้ยาลดไข้ ยาแก้ไอ ละลายเสมหะ 
• กรณีมีเสมหะเหนียวมาก ต้องทำการพ่นยาขยายหลอดลมผ่านทางออกซิเจนละอองฝอย เคาะปอด และดูดเสมหะ   
• หากมีอาการขาดน้ำอาจต้องให้สารน้ำทางเส้นเลือด 

การป้องกันเชื้อไวรัส RVS ปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนป้องกันเชื้อ RSV จึงควรป้องกันตัวเอง ดังนี้

• รับประทานอาหารครบ 5 หมู่ พักผ่อนเพียงพอ และออกกำลังกาย เพื่อให้ร่างกายแข็งแรง
• ล้างมือบ่อย ๆ
•  หลีกเลี่ยงสถานที่แออัด

โรคมือ เท้า ปาก เกิดจากเชื้อไวรัสกลุ่มเอนเทอโรไวรัส (enterovirus)  ที่พบบ่อย ได้แก่ คอกแซกกี (Coxsackie virus) และเอนเทอโรไวรัส 71 (Enterovirus 71: EV71) ระบาดในประเทศไทยระบาดช่วงฤดูฝน  ส่วนใหญ่พบในเด็กเล็กอายุต่ำกว่า 5 ปี แม้อาการไม่รุนแรงและสามารถหายเองได้ภายใน 7-10 วัน แต่อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้ 

อาการของโรคมือเท้าปาก

• มีไข้ 
• อ่อนเพลีย 
• เบื่ออาหาร 
• มีน้ำมูก 
• เจ็บปาก เจ็บคอ 
• ไม่ยอมดื่มนม 
• รับประทานอาหารได้น้อยลง 
• มีตุ่มนูนแดงหรือมีน้ำใส ขึ้นตามเยื่อบุปาก ลิ้น เหงือก 
• มีผื่นขึ้นที่มือและเท้า ซึ่งจะกลายเป็นตุ่มน้ำสีขุ่นตามมา สามารถฝ่อแห้งไปเองโดยไม่เหลือรอย 
• ภาวะแทรกซ้อนของโรคมือเท้าปากอาจรุนแรงทำให้ถึงแก่ชีวิต ดังนั้นควรหมั่นสังเกตอาการ แล้วรีบไปพบแพทย์ อาทิ 
• รับประทานอาหารลำบาก 
• แขนขาอ่อนแรง 
• ซึมลง
• ชัก
• เยื่อหุ้มประสาทอักเสบ   
• เนื้อสมองอักเสบ 
• ระบบไหลเวียนเลือดผิดปกติ ซึ่งเป็นสาเหตุให้หัวใจล้มเหลวและเสียชีวิต   

การรักษาโรคมือ เท้า ปาก
ปัจจุบันการรักษาโรคมือ เท้า ปาก เป็นการรักษาตามอาการของโรคที่พบ ดังนี้

• รับประทานยาลดไข้ 
• ใช้ยาทาบริเวณแผลในปากเพื่อบรรเทาอาการเจ็บ 
• รับประทานอาหารที่มีรสอ่อน 
• จิบน้ำเย็น หรือน้ำเกลือแร่เพื่อชดเชยภาวะขาดน้ำ
• บ้วนปากด้วยน้ำเกลือเพื่อบรรเทาอาการอักเสบและความเจ็บปวด 
• งดรับประทานผลไม้รสเปรี้ยว น้ำผลไม้ หรือโซดาเนื่องจากมีกรด 
• รับประทานของเย็น ๆ เช่น น้ำแข็ง ไอศกรีม และโยเกิร์ตเพื่อบรรเทาความเจ็บปวด 

การป้องกันโรคมือ เท้า ปาก 

โรคมือ เท้า ปาก ติดต่อผ่านการสัมผัสเชื้อไวรัสที่ออกมาทางอุจจาระ น้ำเหลืองจากตุ่มน้ำบริเวณผิวหนัง หรือละอองน้ำมูก น้ำลายของผู้ติดเชื้อ การป้องกันโรคที่ดีที่สุด คือยึดหลักการรักษาสุขอนามัย ดังนี้  

• กรณีพบเด็กป่วยโรคมือ เท้า ปาก ในโรงเรียน ต้องทำการปิดโรงเรียนหรือสถานเลี้ยงเด็กเพื่อทำความสะอาด 
• หากมีการระบาดให้พ่อแม่หลีกเลี่ยงการพาเด็กเล็กไปในที่ชุมชนหรือที่มีคนจำนวนมาก   
• ล้างมือด้วยน้ำกับสบู่ หรือแอลกอฮอล์เจลให้สะอาดทุกครั้ง ก่อน-หลังรับประทานอาหารและหลังขับถ่าย
• ตัดเล็บให้สั้น หมั่นรักษาความสะอาดของร่างกายอยู่เสมอ
• หลีกเลี่ยงการใช้สิ่งของร่วมกัน เช่น แก้วน้ำ ช้อนส้อม ผ้าเช็ดหน้า ผ้าเช็ดมือ แปรงสีฟัน
• หมั่นดูแลรักษาความสะอาดสิ่งของเครื่องใช้ ของเล่นและสถานที่อยู่เสมอ
• ปัจจุบันมีวัคซีนป้องกันโรคมือเท้าปาก การฉีดวัคซีนจะช่วยป้องกันการติดเชื้อหรือลดรุนแรงเมื่อเป็นโรค โดยวัคซีนจะช่วยป้องกันเชื้อไวรัสชนิดเอนเทอโรไวรัส 71 (EV 71) ซึ่ง เป็นสาเหตุหลักของอาการรุนแรงที่อาจทำให้เสียชีวิต สามารถฉีดได้ตั้งแต่เด็กอายุ 6 เดือน – 5 ปี  โดยฉีดทั้งหมด 2 เข็ม ระยะห่างกัน 1 เดือน

โนโรไวรัส (Norovirus) เป็นเชื้อไวรัสก่อให้เกิดการอักเสบของกระเพาะอาหาร สามารถทนทานต่อความร้อน น้ำยาฆ่าเชื้อต่างๆ รวมทั้งแอลกอฮอล์ไม่สามารถที่จะฆ่าเชื้อได้  ระบาดได้ง่ายในเวลาอันรวดเร็ว  มักติดต่อจากการปนเปื้อนในอาหาร และน้ำดื่ม สามารถเกิดการระบาดในเด็กได้ตลอดทั้งปี โดยเฉพาะช่วงฤดูหนาว เด็กที่ติดเชื้อมักมีอาการท้องเสีย คลื่นไส้ และอาเจียนอย่างรุนแรง อาจถึงขั้นเสียชีวิตได้

อาการเมื่อติดเชื้อโนโรไวรัส 

เชื้อโนโรไวรัส จะไปอยู่ในลำไส้เล็กส่วนต้น ในช่วง 24 – 48 ชั่วโมง และแสดงอาการ ดังนี้

• คลื่นไส้ 
• อาเจียน 
• ถ่ายเหลว
• ปวดท้อง  
• ปวดศีรษะ  
• มีไข้  
• ปวดเมื่อยตามตัว  

การรักษา ปัจจุบันยังไม่มียาเฉพาะในการรักษา และส่วนใหญ่อาการจะดีขึ้นได้ภายใน 3-4 วัน  เป็นการดูแลตามอาการดังนี้

• ดื่มน้ำเกลือแร่ กรณีที่มีอาเจียนและท้องเสีย 
• รับประทานอาหารอ่อน 
• รับประทานยาแก้อาเจียน ยาแก้ปวดท้อง  
• กรณีมีภาวะขาดน้ำ ควรพิจารณาให้เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล ให้น้ำเกลือทางหลอดเลือด และติดตามดูอาการอย่างใกล้ชิด

การป้องกัน เนื่องจากเป็นโรคติดต่อได้ง่ายและรวดเร็ว  จึงควรป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อ ดังนี้

• ล้างมือให้สะอาดบ่อยๆ ด้วยสบู่และน้ำอย่างน้อย 15 วินาที หลังการเข้าห้องน้ำหรือเปลี่ยนผ้าอ้อมเด็ก และก่อนรับประทาน  
• หลีกเลี่ยงน้ำและอาหารที่ไม่สะอาด 
• ล้างผัก ผลไม้สด ให้สะอาด 
• รับประทานอาหารสุกใหม่

โรคเฮอร์แปงไจนา (Herpangina) เป็นโรคติดเชื้อจากไวรัสชนิดเดียวกับโรคมือ เท้า ปาก ซึ่งเป็นกลุ่มของเอนเทอโรไวรัส (Enterovirus) แต่มีอาการแตกต่างกัน โดยจะมีแผลเฉพาะที่ปากเท่านั้น  ทั้งนี้ผู้ป่วยจะมีอาการหลังได้รับเชื้อประมาณ 4-14 วัน (ระยะฟักตัวของโรค) ซึ่งผู้ป่วยที่ติดเชื้อจะแพร่เชื้อได้ตั้งแต่วันแรกที่ติดเชื้อ ไปจนกว่าจะหายจากโรค ประมาณ 1-2 สัปดาห์ นับจากติดเชื้อผ่านทางน้ำมูก ไอ จาม 

อาการโรคเฮอร์แปงไจนา

• ไข้สูงเฉียบพลันประมาณ 39.5 - 40 องศาเซลเซียส โดยเฉพาะในเด็กเล็ก
• เด็กโตอาจบ่นปวดศีรษะ ปวดหลัง 
• อาเจียน 
• เจ็บคอ 
• เจ็บเพดานปาก 
• มีจุดแดงบริเวณเพดานอ่อน ลิ้นไก่ และอาจมีตุ่มแดงที่ทอนซิล หรือบริเวณในลำคอ
• ภายใน 24 ชั่วโมง จุดแดงๆ จะกลายเป็นตุ่มแดงขนาดเริ่มต้น 1-2 มิลลิเมตร แล้วกลาย เป็นตุ่มน้ำขนาด 2-4 มิลลิเมตร อาจเป็นแผลเล็กๆ ตรงกลางตุ่มน้ำนั้น หรืออาจมีการอักเสบรอบๆ แผล 
• ไข้จะลดลงภายใน 2-4 วัน แต่แผลอาจคงอยู่ประมาณ 1 สัปดาห์ 

การรักษา เนื่องจากเป็นโรคที่หายได้เอง จึงไม่มียารักษาเฉพาะและรักษาตามอาการ ดังนี้

• รับประทานยาลดไข้ แก้ปวด 
• ทายาที่ลดอาการปวดในรายที่มีแผลที่ลิ้นหรือกระพุ้งแก้ม 
• รับประทานอาหารเหลวทีละน้อยแต่บ่อยครั้ง 
• หากรับประทานอาหารได้น้อย และมีภาวะขาดน้ำ  ได้แก่ ปากแห้ง ปัสสาวะออกน้อยลงและมีสีเหลืองเข้ม ควรรีบพบแพทย์ทันที

การป้องกัน

การป้องกันโรคทำได้โดยแยกผู้ป่วย หลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้กับผู้ที่ไม่สบาย รวมถึงดูแลสุขลักษณะ ดังนี้

• หลีกเลี่ยงการไปในที่แออัด
• รักษาความสะอาดส่วนบุคคล
• ควรล้างมือให้สะอาดก่อนรับประทานอาหาร และหลังเข้าห้องน้ำทุกครั้งด้วยน้ำและสบู่ 

โรคฝีดาษลิง เป็นโรคจากสัตว์สู่คน โดยเฉพาะลิง หรืออาจเป็น หนู กระรอก กระแต และแพร่กระจายจากคนสู่คนโดยการสัมผัสใกล้ชิดกับผิวหนังหรือสารคัดหลั่งจากระบบทางเดินหายใจ มีโอกาสติดเชื้อจากมารดาสู่ทารกผ่านทางรกหรือระหว่างคลอด  โดยไวรัสอยู่ในสกุลเดียวกันกับไวรัสไข้ทรพิษและโรคฝีดาษ โดยมีอาการเริ่มต้นคล้ายไข้หวัดใหญ่  จากนั้นจะเห็นผื่นแดงตามใบหน้าและร่างกาย

อาการของฝีดาษลิง โรคฝีดาษลิงมักมีระยะเพาะเชื้อ 6-13 วัน  โดยอาการของโรคแบ่งเป็น 2 ระยะ ดังนี้

• อาการโรคฝีดาษลิง ระยะแรก (0-5 วัน)  มีไข้  ปวดศีรษะ  ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ  ปวดหลัง  เหนื่อยเพลีย  
• ต่อมน้ำเหลืองโต  ซึ่งอาการต่อมน้ำเหลืองโตเป็นอาการที่แยกโรคฝีดาษลิงออกจากฝีดาษและสุกใสได้ 
• อาการโรคฝีดาษลิง ระยะผื่น (1-3 วันหลังจากมีไข้) ผื่นจะมีมากที่ใบหน้าและแขนขามากกว่าลำตัว สามารถพบที่บริเวณมือ เท้า เยื่อบุในช่องปาก อวัยวะเพศ เยื่อบุตาขาวและกระจกตา โดยผื่นจะเริ่มจากผื่นแดง ผื่นนูน กลายเป็นตุ่มน้ำใส และเป็นตุ่มน้ำแข็ง

เมื่อไหร่ควรพบแพทย์
แม้โรคฝีดาษลิงมีความรุนแรงของโรคต่ำกว่า และสามารถหายได้เองภายใน 2-4 สัปดาห์ แต่พบอัตราการเสียชีวิต ซึ่งส่วนใหญ่เป็นผู้ป่วยเด็ก ดังนั้นหากพบภาวะแทรกซ้อนของโรคที่ส่งผลความรุนแรงของโรค ควรพบแพทย์ในทันที ดังนี้

• การติดเชื้อซ้ำ 
• ภาวะปอดอักเสบ 
• ติดเชื้อในกระแสเลือด 
• ติดเชื้อในระบบประสาท 
• สูญเสียการมองเห็นจากการติดเชื้อที่กระจกตา 

การรักษา 
ผู้ป่วยโรคฝีดาษลิงสามารถหายเองได้ การรักษาจึงเป็นการรักษาตามอาการ เช่น

• การให้สารน้ำและอาหารให้เพียงพอ 
• การป้องกันภาวะแทรกซ้อน 
• การใช้ยาต้านไวรัส เช่นยา tecovirimat และ cidofovir 

การป้องกัน 

• ล้างมือด้วยน้ำและสบู่บ่อยๆ ใช้แอลกอฮอล์ล้างมือ  
• หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับผู้ที่เป็นโรค  
• หลีกเลี่ยงการรับประทานเนื้อสัตว์ที่ไม่สุก  
• หลีกเลี่ยงการสัมผัสสัตว์ที่อาจเป็นพาหะ เช่น สัตว์ฟันแทะ  ลิง 
• ฉีดวัคซีนป้องกันฝีดาษคนหรือไข้ทรพิษสามารถป้องกันโรคฝีดาษลิงได้